Zeg je cultureel erfgoed in Twente, zeg je Borne. Met meer dan 40 rijksmonumenten in onze relatief kleine gemeente, zijn we rijk in cultureel erfgoed. Allemaal ontstaan doordat Borne rond 1675 een belangrijke centrum was in de linnenhandel in Twente. Fabrikeurs, zoals Jan Bussemakers, vormden de onmisbare schakel tussen boerenwevers en de markt.
Museum Bussemakershuis
Een prachtig voorbeeld van ons culturele erfgoed is de fabrikeurswoning het Bussemakershuis, heden ten dage een museum én, uiteraard, rijksmonument. Het linnenfabrikeursshuis ligt in beschermd dorpsgezicht van Oud Borne. In het museum krijg je een unieke inkijk in de leefwijze van een fabrikeur. Ook zie je vaste collecties rondom de thema's linnen, fabrikeurs, doopsgezinden en Spanjaard.
Museum Bussemakershuis staat ook centraal in het Textiel Festival Twente wat van start zal gaan in de loop van 2020. Een cultureel festival dat samen met 7 andere musea (o.a. De Museumfabriek & Rijksmuseum Twenthe Enschede) Twente op de kaart wil zetten rondom het thema textiel.
In Twente zijn er diverse thema’s die ons binden. Taal (en dat is meer dan alleen de ooooooo), landschap, tradities en gebruiken zijn herkenbaar voor bewoners en bezoekers van buiten Twente. Het gedeelde erfgoed, en dan specifiek de textielgeschiedenis, zit diep geworteld en verweven in het landschap, de inrichting van het landschap, de samenstelling van de bevolking en de nog bestaande industrie. De fabrieken en bijbehorende complexen uit de negentiende eeuw, de landhuizen, parken, kunstcollecties, tuindorpen, spoorlijnen, textielscholen, badhuizen en verenigingsgebouwen vinden hun oorsprong in de textielindustrie. Kortom: overal waar je kijkt in Twente zie je er iets van terug. Het Textielfestival zal dit nog meer gaan uitlichten. Mocht je geïnteresseerd zijn? Houd dan deze site in de gaten voor meer informatie!
Spanjaard
Even een leuk geschiedenislesje: De fabrieken van Spanjaard (officieel: N.V. Stoomspinnerijen en Weverijen S.J. Spanjaard) werden geleid door Salomon en twee van zijn zonen. Tot ongeveer 1850 handelden ze ook nog in tweedehands kleding en voedingsmiddelen, maar daarna waren het produceren en handelen in textiel de belangrijkste activiteiten. Onder leiding van de kleinzoon van de oude Spanjaard groeide de immense fabriek aan het begin van de 20ste eeuw uit tot de grootste werkgever in Borne, met 1800 werknemers, 1500 weefgetouwen en 81.000 spinspillen in bedrijf.
Een Tweede Wereldoorlog en een teruglopende economie zorgen ervoor dat in 1961 werd de Spanjaardfabriek overgenomen door de Koninklijke Textielfabrieken Nijverdal-Ten Cate. Er volgden lastige jaren met grote concurrentie uit bijvoorbeeld een opkomend land als China en te weinig arbeiders en in 1973 werd de Spanjaardfabriek dan definitief gesloten. Het fabriekscomplex van zeven hectare is volledig gesloopt. De grond werd verkocht en de woonwijk Spanjaardshof werd op die plek gebouwd. Maar de invloed van de familie Spanjaard op Borne is nog op veel plekken terug te vinden, bijvoorbeeld in de naamgeving van gebouwen, straten en beelden.
Spanjaardgemaal
Aan de Piepersveldweg/Veldhuisweg staat Het Spanjaard gemaal met de twee achterliggende vijvers, een gemeentelijk monument uit 1916. Gebouwd in opdracht van Jacob Spanjaard (1873-1934) die de bijnaam ‘God van Borne’ kreeg. Water was nodig voor de textielindustrie.
Een greep uit onze monumenten Museum Bussemakerhuis, Ennekerdijk 11 Bornse Synagoge - Ennekerdijk 17 Dorset Mansion House - Grotestraat 167 Wagenloods erve Rientjes - Meijershof 4 Het Spanjaardgemaal - Piepersveldweg St. Stephanuskerk - Stationsstraat/Grotestraat Doopsgezinde kerk - Ennekerdijk 17 Toren van de Oude Kerk en Oude Kerk - Oude Kerkstraat
Stichting Folkloregroep Borne
Naast onze rijksmonumenten zijn we ook rijk in Folklore. Onze Pinksterbruidjes staan zelfs op de prestigieuze erfgoedlijst van Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immateriaal Erfgoed. Naast de Pinksterbruidjes, kent iedereen in Borne ook de Palmpasenoptocht & het Paasvuur. Hoog tijd om ons er eens in te verdiepen!
