Hartelijke groet van Jan & Sandra

Ooit begonnen met een winkeltje aan de Grotestraat, maar inmiddels uitgegroeid tot een grote biologische bezorgservice in groenten en fruit. Jan en Sandra zitten straks vanaf een uur of 4, zo’n 4 uur in de bus om de biologische pakketten af te leveren bij al hun klanten in heel Twente. Meestal zijn de klanten gewoon thuis, maar het wil wel eens gebeuren dat ze een kratje op een afgesproken plek neerzetten. Met tropische temperaturen als deze week is dat natuurlijk niet verstandig en voeren ze het tropenrooster in. ‘Als het echt heel warm wordt, is het natuurlijk doodzonde als zo’n krop sla, dat er 12 weken over heeft gedaan om een volwassen krop te zijn, in de zon ligt: dan is hij gewoon weg. Dat doen we niet’, merkt Jan terecht op.

Bezorgen in het mooie Twente

Ze hebben vaste leverdagen. Zo leveren ze op dinsdag in Almelo en omgeving, op woensdag in Borne, op donderdag in Hengelo en vrijdags zal je de groene bussen zien rijden in Enschede. Borne, ook wel hun thuishaven waar het ooit begon, heeft de grootste route. ‘Maar dat voelt gewoon niet zo. Je hebt constant het gevoel dat je thuis bent’, zegt Sandra lachend. Het soort klanten wat gebruik maakt van de biologisch bezorgservice is erg divers. ‘Waar in de tijd dat we de winkel nog hadden, voornamelijk gebruik werd gemaakt van onze service door 55+, zien we nu steeds meer jonge gezinnen erbij komen. Alleen de generatie X, waar we zelf bij horen, die is wat minder’, merken ze op. Zelfs aan studenten in Enschede wordt geleverd. Voornamelijk Japanse studenten ontvangen de biologisch pakketten. Hollands als ik ben ga ik er meteen van uit dat een arme student niet gebruik zal maken van zo’n service. Eerlijk is eerlijk: als ik denk aan biologisch, denk ik ook aan een flinke prijs. Toch zit ik verkeerd: voor een 2 persoons krat met groente betaal je maar €10,50. En dan zit dat krat goed vol, met voornamelijk verse groente gewoon hier uit Twente en aangevuld met groenten van de biologische groothandel. Het is altijd weer een leuke uitdaging om het krat mooi gevuld te krijgen. De ene week is er sla in overvloed, de andere week hebben de peulen nog een Twents kwartiertje nodig dus wordt de oogst een weekje uitgesteld. Het is voor de klant elke week weer een verrassing wat er binnenkomt.

Gaan met die banaan

Naast de groentepakketten, leveren ze ook fruit af bij abonnementhouders. Een grote emmer tot de nok toe gevuld, nee sterker nog: een enorme tros druiven steekt over de rand heen, kost maar €9,50.

‘Er zit bij ons ook nauwelijks tussenhandel tussen hé. Dat houdt de prijzen laag. Als je in het westen komt betaal je waarschijnlijk wel 15, misschien 16 euro voor zo’n pakket’. Ik moet meteen denken aan die pakketten van Hello Fresh, waar je 39 euro betaalt voor 3 gerechten. En eerlijk is eerlijk, die porties zijn zo klein, daar zou ik in mijn eentje net genoeg aan hebben. Jan en Sandra knikken instemmend, ‘ik zou me doodschamen’. Eerst zag Jan de bussen van Hello Fresh nog wel eens rijden, maar dat lijkt minder en minder te zijn geworden.

Naast de bezorgservice had het duo natuurlijk ook nog de winkel. Uiteindelijk hebben ze die moeten sluiten. De reden? Ze groeiden te hard, zowel in de winkel als met de bezorgservice. ‘Op gegeven moment dan kom je op een punt dat je personeel in dienst moet nemen, maar om personeel aan te nemen moet je wel weer heel veel extra omzetten. En daarbij komt dat de winkel zo’n beroep op je legt, dat hadden we van te voren nooit ingeschat. We zagen onze vrienden niet meer. Zaterdags ben je altijd open, koopzondagen, ’s maandags moet je alles schoonmaken en weer bestellen. Het is gewoon 7 dagen in de week hard werken’, vertelt Jan. ‘En weet je wat het is’, vult Sandra aan, ‘het is gewoon nooit klaar. Thuis heb je nog wel een uur, anderhalf uur werk met dit of dat. Maar je moet wel je drive er uit kunnen blijven halen, want je stopt je ziel en zaligheid er in.’ De winkel ging goed, won vele prijzen, maar helaas kunnen ze hun tijd maar één keer verdelen.

Nu zijn ze nog steeds druk, maar anders druk. ‘Het is nu allemaal veel beter te behappen. Te regelen. Je weet gewoon veel beter waar je aan toe bent. Op maandag zet je de puntjes op de i, op dinsdag tot en met vrijdag is het gaan met die banaan. Zaterdag is weer schoonmaken en zondag is het bestellen. Het is allemaal voorspelbaarder’. Als een ondernemer weet je het; je bent altijd 24 uur per dag, 7 dagen per week met je werk bezig. De manier waarop, dát verschilt nu voor het duo. ‘Ik kan nu veel dingen gewoon uit huis doen en dat is een stuk fijner’.

Groeispurt

Natuurlijk zijn er bij dit ondernemersduo wel weer ideeën ter uitbreiding geweest. Het toevoegen van een webshop bijvoorbeeld, ‘maar ja, voordat je dat allemaal weer goed hebt werken en onder controle hebt kost ook veel tijd’. Nu zijn ze er alleen maar blij mee, want vlak daarna kwam corona en zagen ze een hele grote stijging in het aantal abonnementhouders. Ze gingen in zo’n 2,5 maand tijd van 220 naar 400 huishoudens. ‘Nu met de vakantie is het wel wat rustiger, maar straks in september is het gewoon weer volle bak.’ Op mijn vraag of ook veel mensen zijn gebleven, ondanks dat de ‘coronastorm’ wat is gaan liggen geeft Sandra aan dat er veel meer mensen zijn gebleven dan wat ze van te horen hadden verwacht. Klanten vinden het groente en fruit toch vaak lekkerder. Verser. ‘Mensen proeven echt het verschil, dat is iets wat we regelmatig terugkrijgen’.

Het duo bezorgt alle pakketten echt tot aan de deur, niet alleen omdat het veel meer van deze tijd is, maar ook omdat je toch iets meer klantencontact hebt. Iets wat Jan met name heeft gemist, nadat de winkel dichtging. ‘Het praatje met de vaste klanten, het contact met iedereen’, toch merkt hij nu in de coronatijd wel een verschil. ‘Mensen hadden veel meer behoefte om hun verhaal te delen, wat langer te blijven kletsen dan normaal’. In een wereld waar alles lijkt stil te staan, kan ik mij goed voorstellen dat de bezorger van jouw verse groente & fruit, toch een soort van attractie is. Ze ontvingen, niets voor niets, dan de afgelopen tijd ook veel complimenten. Niet lang geleden kwam er een man naar Jan toe en zei:

‘Jan, nu moet ik oe toch eens iets vertell’n. Ie hebt ons leav’n veranderd. We hebt geen ruzie meer over wat we eet’n deze week, want dat bepaal jij. We staan samen te koken, dat is harstikke gezellig. We doen samen de afwas. En het is lekker en het is gezond. Je hebt ons leven veranderd.’

Jan & Sandra kijken mij beiden stralend aan, een groter compliment kan je natuurlijk niet ontvangen.

Voedselkilometers

Het vrolijke duo beperkt zich tot grootstedelijk Twente, de stedenband van Almelo tot en met Enschede. ‘We krijgen ook wel eens verzoekjes vanuit Geesteren. Of Lattrop. Maar we kunnen gewoon niet voor één kratje die kant oprijden. Dat past ook niet binnen onze visie. We streven ernaar, en realiseren dat ook, gemiddeld minder dan 1 kilometer te rijden tussen twee klanten.' Dat houdt wel in dat ze regelmatig de routes opnieuw indelen en overwegen, wat soms ook betekent dat ze een nee moeten verkopen. ‘Dat punt zit er sowieso aan te komen, want er zit niet zo heel veel rek meer in. Misschien kunnen we nog tot 450 huishoudens gaan, maar verder lukt gewoon niet’.

Gelukkig krijgen ze soms hulp. Over niet al te lange tijd start er een jongen vanuit Avelijn, een vriendin helpt soms mee inpakken, een vriend soms mee ophalen, maar eigenlijk doe ze bijna alles altijd met z’n tweeën. Dat is natuurlijk niet voor elk stel weggelegd, dus vraag ik mij af of ze er wel eens moeite mee hebben. ‘Eigenlijk helemaal niet. Vanaf het moment dat we de winkel hadden, wat in feite nog veel extremer was omdat je altijd ’s avonds ook nog dingen te bespreken hebt over werk, gaat het goed'.

Parachutespringen of een winkel beginnen?

Zo rond z’n vijftigste dacht Jan gekscherend: of ik ga parachutespringen of ik ga een winkel beginnen. Na 25 jaar personeelszaken had hij alles wel een keer gezien en wou hij voor de 17 jaar die hij nog moest werken toch wel graag wat anders. Maar wat dan? Na een bezoek aan de streekmarkt in Delden was het duidelijk. Nagenietend van al het lekkers wat ze hadden gekocht, bedachten ze dat het gek was dat ze heel Twente door moesten rijden om al dat lekkers opnieuw te kunnen kopen. De landgoedwinkeltjes die er zijn, hebben vaak een beperkt assortiment: ‘Wat nou als wij dat allemaal eens bij elkaar brengen?’. Samen sprongen ze in het diepe en zijn ze ervoor gegaan. Als kleine onderneming in de detail moet je wel een generalist zijn; ‘je hebt geen afdeling inkoop. Je doet zelf je administratie. Zelf loop je te schilderen. Dat is ook het leuke: je leert zoveel.’ Nog mooier vonden ze het op pad gaan naar alle boeren en leveranciers. Heel Twente hebben ze gezien. En daarna zagen ze Twente nog een keer.

‘Je moet twee keer kennismaken in Twente hé. Als je geluk hebt en het gaat vlot, kan je de volgende keer een afspraak maken. Maar vaak was dat pas bij de derde keer’, zeggen ze lachend.

In Twente is het nou eenmaal een kwestie van kennen en gunnen. Eerst moeten ze je dus kennen. ‘We kregen vragen als; woar ben ie dan van, woar kom ie vedan, wie hebt wel vaker leu had die wat wilt.’ Vaak genoeg kregen ze een heel arsenaal van verhalen van mislukkingen. Toch zette het duo door. Bij een tweede afspraak, bak koffie erbij, blijken de telers en boeren toch te ontdooien. Sterker nog: uiteindelijk krijgt Jan ze (wel na anderhalf jaar lang masseren, beetje kneden) zover om allemaal samen te werken. De biologische telers weten elkaar nu te vinden, wisselen kennis uit, soms producten: iets wat ze vroeger niet hadden kunnen bedenken. ‘Nu beseffen ze zich dat ook: samen staan we sterker dan alleen’.

Passieleveranciers

Passieleveranciers, zo noemen ze de mensen met wie ze samenwerken. ‘Je weet hoeveel werk zij er voor verzetten. Met hoeveel passie zij produceren. Iedere ochtend om 6 uur staan ze bij de Witte Raaf op het land om sla te oogsten die een paar uur later hier in de kratten ligt en richting onze klanten gaat.’ Trots en maar wat blij zijn ze met hun passieleveranciers. Geen massaproductie, lekker vers van het land, weinig voedselkilometers, gezond en lokaal.

Ooit begonnen met 12 bestellingen die werden gebracht met de Vertwenz-bakfiets, maar die kon na de eerste ronde alweer aan de ketting. Het succes was meteen zo groot dat het bakfiets bezorgen al niet meer mogelijk was. In de jaren daarna maakte de fiets plaats voor een caddy en zelfs een elektrische tuktuk hebben ze gehad, nog ver voordat Picnic rondreed in hun wagentjes. Voorspellingen over de groei die ze twee jaar terugdeden, hebben ze ruimschoots gehaald. Samen bepaalden ze, dat als ze over de 300 huishoudens zouden gaan, ze moesten omkijken naar een grote bus. Nu hebben ze al twee bussen: zo snel kan het gaan.

Dromen & Slaapwandelen

De gestage groei heeft dit jaar plaats gemaakt voor een grote spurt, waardoor ze ’s nachts nog wel eens met werk bezig zijn. Sandra droomt over het bezorgen, Jan staat slaapwandelend voor het raam te roepen dat hij naar z’n plantjes wil. Dat dag en nacht werken is dus geen woord aan gelogen. Hij roept natuurlijk niet voor niets naar zijn plantjes. Tegenwoordig hebben ze bij huis een experimenteel moestuintje. Hij loopt er langs. Plukt even. Kijkt even. Volgens Jan zeggen ze niet voor niets:

‘De groente groeit het beste in de schaduw van de tuinder’.

Dat is ook precies de reden waarom hij niet langer meer actief is bij de burgermoestuin aan de Piepersveldweg. Het onderhouden van zo'n moestuin kost veel tijd, iets wat ze nog amper hadden door hun eigen bedrijf. Als enige man in het gezelschap kwamen de taken als water dragen (of zelfs soms emmers water mee vanaf huis), het grasmaaien en grof onderhoud op hem neer. ‘Uiteindelijk moesten we daar afscheid van nemen. Het werd gewoon teveel’.

Denk lokaal

Wat ze nog graag aan iedereen willen meegeven, is net als Rian & Rene, ‘denk eens lokaal. Ik gun het iedereen hoor, maar kan soms wel even balen als ik een Hello Fresh auto zie rijden. Alle producten komen dan van zo ver weg, terwijl het hier ook gewoon aanwezig is. Door corona wordt gelukkig iedereen iets bewuster: we moeten niet knoeien met de natuur. Doordat je lokaal de biologische groenten uit Twente eet, zorg je er al voor dat de natuur minder verpest wordt door roundup (onkruidbestrijdingsmiddel), maar er worden ook minder kilometers gemaakt om het product bij jou in huis te krijgen’. Wisten jullie wel dat een kilo groente in de supermarkt, een kilo fossiele brandstof kost? De brandstof is nodig voor transport, koeling en kunstmest. ‘Dat hoeft helemaal niet. We zijn als mensen teveel gewend geraakt aan het feit dat alles maar aanwezig is, dat alles maar het hele jaar door t eten is. Als we gewoon eten wat hier lokaal te halen is, wat het seizoen ons biedt, zorgen we met z’n allen al een stuk beter voor de wereld’.

We kunnen nog wel uren kletsen over ondernemen, biologisch telen en corona, maar hun maag knort. Er moet snel een lunch (uiteraard met groente) in, want in Almelo en omgeving staan de mensen alweer met open armen klaar om hun kratten met vers groente & fruit te ontvangen. Misschien moet ik toch ook maar zo’n abonnement overwegen. Het is een cadeau aan jezelf (eindelijk eens iets dan de standaard sperzieboontjes en paprika’s die ik elke week in mijn winkelwagentje stop), maar ook een cadeau aan Twente. Aan de natuur. Aan onze mooie aarde.

PS: die blauwe bessen die mij zo verlekkerd aankeken? Ze smaken heerlijk, kreeg zomaar een hele grote bak cadeau!