Een moment met

Nathalie Baartman: “Ik ben een echte Tukker, maar dan de vegetarische variant”.

Leestijd 7 minuten 6049 x bekeken

Nathalie Baartman, geboren in Borne en opgegroeid in Twente, kan met weemoed terugdenken aan vroeger toen alles duidelijk en overzichtelijk was. “Elke maandag aten we bruine bonen met spek, woensdag aardappelpuree met vis en zaterdag pannenkoeken. Het was een kleine, veilige wereld.”

“Ik ben katholiek opgevoed. Heel lang heb ik als kind de eerste heilige communie de mooiste dag uit mijn leven gevonden.” Er was niet direct een roeping om cabaretière te worden. “Als kind deed ik wel vaak toneelstukjes, dan pakte ik altijd de komische rol, bijvoorbeeld die van de verwarde professor. Maar ik was vooral zeer begaan met de ellende in de wereld. Ik ging studeren in Nijmegen en wilde ontwikkelingssamenwerker worden. Ik had veel idealen, maar kon ze niet vormgeven. Ik was zo bezig met de wereld dat ik niet meer voor mezelf kon zorgen en daardoor niet gelukkig was. Ik besloot Dramatherapie te gaan studeren en ging in de psychiatrie werken. Daarnaast deed ik een cabaretcursus om de lichtheid er een beetje in te houden. Dat bleek ik goed te kunnen. Toen ben ik naar de Koningstheateracademie in Den Bosch gegaan.”

“Mijn favoriete Twentse uitdrukking is ‘was sas as dös was kaans’ (wat zou het, als je doet wat je kunt). Dat is een prachtige wijsheid”

Kleinere wereld

Inmiddels heeft Nathalie acht theatershows op haar naam staan. Is er nog iets over van het idealisme van vroeger dat ze wil overbrengen aan het publiek? “Ik wil geen dominee zijn. Mijn kracht zit meer in het absurde, in het speelse. Ik kan nog zoveel aan de wereld willen veranderen en daar zulke mooie ideeën over hebben, maar ik zet mezelf liever neer als iemand die het ook niet allemaal weet en dan wordt het vaak komisch. In tragiek schuilt uiteindelijk meer humor dan in moraal. We leven te veel in een zakelijke wereld, gericht op efficiency. Een veeleisende samenleving waarin we het beste uit onszelf moeten halen. Ik wil laten zien dat je ook gewoon je onvermogen mag tonen en daarom kunt lachen. Als er al een overkoepelend thema in mijn shows zit dan is het de hang naar een kleinere wereld. Elkaar met het kleine voorthelpen, een ansichtkaart sturen, de grootsheid van het kleine gebaar, juist ook ten aanzien van vreemden zoek ik dat graag op.

Ik voel veel bij handgemaakt, authentiek, oprecht, menselijk. Ik word bang als ik dat verloren zie gaan om me heen. Leven in een wereld van voorverpakt voedsel, onderwijs op de basisschool via digiborden, grote winkelketens die kleine winkels overnemen. Daarom vind ik een initiatief als Vertwenz zo leuk, waarbij je een abonnement kunt nemen op elke week een kistje met verse biologische groenten en fruit van lokale boeren.”

Twentse taal

Nathalie woonde in Nijmegen, Amsterdam en Den Haag, maar keerde vijf jaar geleden terug naar Borne. “Ik had Twente vaarwel gezegd omdat ik los wilde breken. Ik wilde experimenteren met ‘wie ik was’ en dat durfde ik niet met alleen maar bekende gezichten om me heen. Ik was bang voor hun oordeel. Mijn eerste voorstelling heette STAM, die ging over waar kom ik vandaan, wat is mijn afkomst. Mijn cabaret werd in Twente omarmd, dat raakte me, ik had dat niet verwacht.

Een bepaalde heimwee naar Twente is er altijd geweest. In de Randstad liep ik tegen een anonimiteit aan die ik niet goed trok. Maar er was ook een praktische reden om terug te gaan. Ik was deeltijd alleenstaande moeder en wilde dicht bij mijn ouders wonen. Ik wilde mijn dochter hetzelfde geven waarvan ik genoot tijdens mijn eigen jeugd, een landelijke omgeving, veiligheid, overzicht, dicht bij haar opa en oma.” Voelt ze zichzelf een échte Tukker? “Ja, een echte Tukker. Maar dan de vegetarische variant! De Tukker is prettig bescheiden. Mensen zijn in eerste instantie niet zo bijdehand, dat vind ik wel rustgevend. Voor mijzelf zit het ook in de Twentse taal, die ik nooit verloren heb. Er zijn bepaalde dingen die je in het ABN niet kunt uitdrukken, die je niet kunt vertalen. Sommige grappen kan ik in de Randstad niet vertellen, ze worden niet begrepen. Het heeft te maken met een bepaalde timing, met tempo, kleine geluidjes, de melodie van de taal. Daar zit humor in. Ik kan hier meteen in de Twentse modus gaan, dan is er gelijk verbinding. Buiten Twente maak ik gebruik van het feit dat ik uit Twente kom, dat vinden ze op andere plekken heel grappig en exotisch. Mensen van buiten kunnen de taal erg waarderen en het levensgevoel dat erbij hoort. Dat blijkt wel uit het succes van een film als de Beentjes van Sint Hildegard. De Twentse taal zorgt dat barrières geslecht worden, wat je beroep of afkomst ook is, de taal houdt de mensen bij elkaar.”

Cake met limonade

In Twente zeggen ze vaak dat de mensen tied zat hebben. “Ik ervaar dat wel bij anderen, maar niet bij mezelf. Ik zie hier in Borne dat mensen bij elkaar langs gaan als ze een vraag hebben, ik stuur een appje. Mensen maken veel tijd voor elkaar. Aan het begin van de coronapandemie had ik eindelijk tied zat, ik heb zelfs een haas geborduurd. Naarmate het langer duurt wordt het steeds moeilijker. Vroeger moest ik naar de kerk. Daar ken ik het gevoel van dat je jezelf opoffert voor iets dat ‘groter’ en even niet zo leuk is - luisteren naar een preek die je niet begrijpt - maar daarna wordt het weer leuk, dan mag je naar buiten de zon in en is er cake met limonade. Ik zit nu maar te wachten op die cake met limonade...”

In de zomer van 2020 schreef Nathalie de voorstelling Niet Normaal: “Ik heb de voorstelling pas vier keer in het theater kunnen spelen. Ik denk dat we het allemaal nodig hebben om weer bij elkaar te kunnen zijn en dingen met elkaar te delen. Samen te lachen om de absurditeit waar we ineens in beland zijn. Als cabaretier geef je woor- den aan wat iedereen heeft meegemaakt. Als je er samen om kunt lachen, als je met het verhaal wat je vertelt ook troost kunt bieden, dan kan dat helend werken.”

Speelse blik

Nathalie mist het theater enorm. “Op het podium ben ik veel dichter bij mezelf, zonder sociale aanpassingen, daar komt mijn temperament en vuur naar boven. Buiten het podium heb ik een heel aangepaste aard, ben ik bang dat ik het verkeerd doe. Daar leid ik een leven dat soms helemaal niet overeen komt met mezelf, omdat ik heb bedacht dat dat beter is. Het podium is een vrijplaats om het onmogelijke eruit te knallen. Ik wil het liefst met een kinderlijke, speelse blik naar de wereld blijven kijken. Vaak verleren we dat als we eenmaal volwassenen zijn, dan domineert de ernst.”

Gelukkig zijn er nog de columns die ze kan schrijven, elke zaterdag staat er één in de Tubantia. “Ik schrijf op een ‘kleine’, persoonlijke manier over grote sociaal maatschappelijke thema’s of over het milieu. Zonder het er al te dik bovenop te leggen. Bijvoorbeeld over het sluiten van NS loketten op stations en de nonsens van het begrip ‘selfservice’, dat is helemaal geen service, maar gewoon een kwestie van ‘red oe d’r met’.”

Straks

Als de samenleving weer open gaat hoopt Nathalie alsnog haar Twentse liedjes-programma - De Bössels van Baartman - te kunnen spelen. “Voor de verdere toekomst ligt er een grote wens om uit de verhouding ‘artiest-publiek’ te stappen en met theater iets anders te gaan doen. Iets dichter bij de mensen. Gewoon als uitdaging. Die solocarrière ken ik nu wel. Spelen voor en met kinderen bijvoorbeeld. Of iets opzetten met verhalen. Tukkers en verhalen. Dat ik een ander aan het woord laat, in plaats van dat ik altijd het woord neem. Dat ik eens mag luisteren. Iedereen draagt een verhaal met zich mee. Als ik ergens in geloof dan is het in de kracht van het verhaal. ‘Oh, gotto-gotto-got, wat ík noe toch heb metmaakt...' En laat mij dan maar een tijdje zingen. Twentse liedjes, met een sausje Balkanmuziek. Daar word ik blij van!”

Nathalie speelt Niet Normaal in diverse Twentse theaters, vanaf het moment in het voorjaar dat ze weer opengaan. Houd de website van Nathalie in de gaten voor actuele speeldata: nathaliebaartman.nl. Het Twents liedjesprogramma De Bössels van Baartman is in najaar 2022 te zien.

*Fotografie: Rikkert Harink

Meer verhalen uit Borne

  1. Bruisend Borne

    Palmpasenoptocht Borne 2024

    Geschreven door Corine
  2. Doe-tips

    Op zoek naar leuke tips tijdens Pasen? Bekijk hier onze tips!

    Geschreven door Corine
  3. Bruisend Borne

    De leukste evenementen in Borne in de maand maart

    Geschreven door Corine
  4. Bruisend Borne

    Oproep voor creatievelingen uit Borne!

    Geschreven door Corine

Tip je vrienden

facebook twitter